برخی از اصطلاحات رایج در مسجدسلیمان قدیم

عضی از اصطلاحات رایج مسجدسلیمان قدیم:

البته لازم به ذکر که بعضی از این اصطلاحات رو هنوز هم بکار می بریم .

سپكتر= یا اینسپكتر ( INSPECTOR) بازرس ، مامور مخصوص حراست شركت نفت كه در تریلیهای نفربر سبزرنگ شركت نفت ( كمرشكن ها ) دانش آموزان را سوارو پیاده می كرد و مسئول حفظ نظم بود .

استور= فروشگاه ، فروشگاه مركزی شركت نفت در محله ی انبارخوراكی مورد نظر بود .

استیم = بخار آب ( STEAM)

اسكاچ كرسنت = نام یكی از محلات اعیانی شركت نفت در هشت بنگله

اسكورواسپانه = آچار لوله گیر

امبلیس = با فتحه ی الف و کسره ی ب آمبولانس

ام پی = ماموران اداره ی حراست شركت نفت

انجین = موتور (ENGINE )

اوپی دی = بخشی از بیمارستان شركت نفت ( O.P.D . احتمالاOUT-PATIENT DEPARTMENT )

اورتایم = اضافه كار

ایركاندیشن = سیستم حرارت مركزی

بای = احتمالا كلمه ی بوی ( BOY ) به معنی پسر و خانه شاگرد . بعضی از افرادی كه با سمت آشپزو یا باغبان در منازل خارجی ها كار می كردند ، ازاینكه روزی آن كارمند خارجی وی را بوی خودش نامیده است باافتخار یاد می كردند . ( به مشخصه های دوران طلایی مسجدسلیمان ، این را هم اضافه كنید ) .

برك = با فتحه ی ب و ر یعنی ترمز ، (BRAKE )

بلك لیست = لیست سیاه ، كسانی كه به هر علت مغضوب مسئولین شركت نفت قرار می گرفتند .

بمبو = با فتحه ی ب شیرهای آب عمومی كه در بین منازل بیست فوتی ویا در محلات دیگر هم نصب شده بود تا مردم بتوا نند از آنها آب گیری كنند ( شاید به علت فشار زیاد آب، مخفف كلمه ی بمب آب باشد ) .

بنگله = ساختمانهای بزرگ ، جادار و ویلایی كه شركت نفت به تقلید از ساختمانهای اروپایی برای روسا و خصوصا انگلیسی ها ساخته بود . BUNGALOW .

بوكینگ = لیست مسافران اعزامی به شهرهای دیگر ( هنوزهم استفاده می شود ) .

بی اس نامبر = شماره پرسنلی هركدام از كاركنان ( B.S. No)

بیست فوتی = منازلی كه درابتدا برای كارگران مجرد ساخته شده بود و مساحت دواتاق بررویهم بیست فوت مربع بود ولی بعدها به متاهلین واگذار گردید تا در آن اقامت كنند .

بیلرسوت = لباس های كار مخصوصی كه شركت نفت به كارگران می داد و رنگ آنها معمولا بنفش روشن بود ( احتمالا BOILER SUIT) .

پاورهوز = پاور هوس (POWER HOUSE ) مركز تولید برق كه منظور نیروگاه برق تمبی بود .

پرمیت = اجازه نامه

پمپ = با فتحه ی پ به معنی پمپ یا تلمبه

پمپ هوز = تلمبه خانه ، پمپ هوس (PUMP HOUSE) منظور تلمبه خانه ی آب در گدارلندر كنار رود كارون است كه از آنجا آب برای مسجدسلیمان پمپاژ می شود .

پوردكشن = پروداكشن ( PRODUCTION) تولید، منظور اداره ی بهره برداری شركت نفت بود .

تانكی = بشكه ی ذخیره ی آب یا مایعات دیگر

تایر ( طایر ) = لاستیك خودرو (TIRE)

تریپ = قطع برق

تنسپورت = ترانسپورت ( TANSPORT) حمل ونقل كالا ومسافر، مجازا به معنی انتقال كاركنان به منطقه ی دیگر بود .

تیپ = نوار چسب ( TAPE)

جالیجیس = جئولوجیست . ( GEOLOGIST) كسانی كه در كار نقشه برداری از منابع زیرزمینی نفت وگاز فعالیت می كردند . كار این افراد در مناطق صعب العبور بود و معمولا وسایل و ملزوماتشان را بااستفاده از چهارپایان جابجا می كردند .

جونیور استاف = گروهی ازكارمندان شركت نفت را می گفتند .

جی پی بی بیان = منظور پالایشگاه گاز بی بیان بود .

جی تایپ = مجموعه ی منازل كارمندی در كنار محله ی كولرشاپ و سرمسجد

چكر = بازرس ( CHECKER)

درام = بشكه های 200 لیتری یا چهل گالنی (DRUM)

دریل = درل . وسیله ای برای سوراخ كردن آهن و چوب و سطوح مختلف با استفاده از مته های فلزی

درلنگ = قسمت حفاری شركت نفت ( DRILLING )

دریول = با كسره ی دال و ر درایور . راننده . (DRIVER)

دیس = حدیده . وسیله ای برای رزوه داركردن لوله های آب و گاز

رست هوز = رست هوس (REST HOUSE) محل اقامت كاركنان اعزامی در مناطق

رشند = با فتحه ی ر و شین ، رشن ، جیره ی غیرنقدی كه به كارگران داده می شد ( RATION)

رول = رل ، فرمان خودرو ( ROLE)

ریل وی = از محلات مسجدسلیمان است كه چون یكی از ایستگاههای قطار در این محله قرار داشت به این اسم نامیده شد . ( RAILWAY STATION) .

ساکت = با کسره ی کاف به معنی پریز برق

سلنج = با كسره ی سین و لام جرثقیل ، كرن (CANE)

سلف = استارت خودرو ( SELF)

سمنت = با فتحه ی سین و میم ، سیمان ( SEMENT) جالب این كه مردم عادی از این كلمه مشتقاتی هم ساخته واستفاده می كردند ازجمله سمنتی یا سمنتویی یعنی سیمانی یا با سیمان ساخته شده .

سویچ = كلید قطع ووصل برق

سی برنجی = منازل كارگری دو و سه اتاق خوابه با شیروانی فلزی ( پلیتی ) كه آب و گاز مجزا داشتند.

سینیر استاف = به گروهی ازكارمندان شركت نفت اطلاق می شد .

شارت = كلمه انگلیسی ( SHORT) یعنی كوتاه و منظور اتصال كوتاه در مدار جریان برق كه سبب می شود فیوز سوخته و جریان برق قطع گردد .

شندی = با فتحه ی شین ، سایبان . احتمالا شنتی (SHANTY ) به معنی آلونك و كلبه است .

شفت = با كسره ی شین ، شیفت یا نوبت كاری ( SHIFT)

صاحب یا صاحاب = لقبی كه به انگلیسیها می دادند و در اصل از نتایج استعمار انگلیس درهندوستان است و از آنجا به بقیه ی مناطق تحت سلطه و نظارت انگلیسیها راه پیداكرده است .

فایراستیشن = آتش نشانی

فریج = یخچال (REFIGERATOR)

فنس = حصارهای فلزی (FENCE)

فیت = اندازه ( FIT )

فیتینگ = قطعات لوله كشی

فیوز = وسیله ی قطع و وصل برق در صورت بروز اتصال در مدار برق

فیول پمپ = پمپ بنزین خودرو

كلمس = كلیپس .

كمپ كرسنت = محله ی اعیانی و مسكونی شركت نفت در مقابل سی برنج

كولرشاپ = محله ای از محلات مسجدسلیمان

كویل = از وسایل خودرو

گراج = با فتحه ی گاف به معنی گاراژ (GARAGE)

گرید = درجه ، رتبه . درجه ی شغلی (GRADE)

گست هوز = گست هوس ( GUEST HOUSE ) مهمانسرای مخصوص كاركنانی كه برای انجام ماموریت اعزام می شدند .

گلف كلب = گلف كلاب (GOLF CLUB) باشگاه گلف

گلن = با فتحه ی گاف و لام ، گالن ، ( GALON) واحد اندازه گیری مایعات .

گلوپ = لامپ

گیج = بر وزن سیل به معنی اندازه ، اندازه گیری (GUAGE ) مانند گیج بنزین یا گیج روغن . هنوز هم در مكانیكی و تعمیر خودرو كاربرد دارد . در تعمیرگاهها ، تعمیركاران برای تنظیم دهانه ی چرخ های جلو خودرو از این اصطلاح استفاده می كنند .

گیربكس = جعبه دنده ی خودرو

گیس بروزن ریل = گاز ( GAS )

لیمن = خط نگهدار ( LINE MAN )

لین = چند واحد مسكونی كه در یك ردیف ساخته شده بودند ( LINE )

مكینه = تلفط تحت اللفظی ماشین (MACHINE) است به معنی موتور ( از این كلمه حتی به عنوان اسم زنانه ودخترانه نیز استفاده شده است .

مكینه كار = كارگران بهره برداری را می گفتند .

من هول یا مین هول = فاضلاب

میترشاپ = اداره ی ابزار دقیق كه مسئول تعمیر ادوات اندازه گیری بود .

میلن = اتوموبیلهای سواری جهت حمل و نقل مسافرین ( خارجیها و كارمندان عالیرتبه ) به خارج از منطقه كه معمولا شیكترین خودروها هم بودند .

مین آفیس = اداره ی مركزی ، در تلفظ عامه مین آفیز هم گفته می شد . كلمه ی آفیس در برخی موارد حتی به شكل هفیز هم تلفظ می شده است .

نرس هاستل = ساختمان مخصوص اقامت پرستاران بیمارستان شركت نفت

وارد = بخش . به بخش های مختلف بیمارستان می گفتند .

واردمستر = بخش مركزی بیمارستان شركت نفت

وارنینگ = اخطار

والف = والو ( VALVE) شیر آب و گاز كه در اندازه های مختلف وجود داشت . نوع خاصی از آنها كه فقط 90 درجه دوران داشت ( شبیه شیرهای گاز كه امروزه رایج شده اند ) به كاك والف معروف بودند که تلفظ صحیح انگلیسی آن را نمی دانم .

وایر = سیم های روپوش دار برق ( WIRE) ، به شیلنگ آب هم می گویند .

ورك شاپ = در لفظ عموم با فتحه ی و ر تلفظ می شد وهمان( ورك شاپ ) بود .

ولدنگ = با كسره ی واو و لام جوشكاری برق ( WELDING) .

ویلس = با کسره ی واو و لام . به معنی بیسیم . این واژه در اوایا کار شرکت نفت رواج داشت .

هندل = با كسره ی ه و نون ، وسیله ی روشن كردن خودروها . در گذشته اتوموبیل ها استارت نداشتند و با این وسیله یعنی چرخاندن پولی سرمیل لنگ موتور را چرخانده تا روشن می گردید .

هولدور = احتمالا (HOLDER ) به سرپیچ لامپ گفته می شد .

یارد = به سوله هایی كه شركت نفت در ادارات ساخته بود اطلاق می شده است . حیاط و نیز نوعی واحد طول

با تشکر از استاد هوشنگ بهرامی

منبع:
سردیارون